KIBBOETS OP DE KLEI

Op dinsdag 19 september 2023 om 19.30 uur nodigen wij u en belangstellenden uit voor het bijwonen van een lezing over het wel heel bijzondere onderwerp "Kibboets op de klei" in Franeker door journalist Auke Zeldenrust en historicus Syds Wiersma en met verhalen, beelden en films. Locatie: Zalencentrum “De Fontein” Goudenregenstraat 77, 8922 CP in Leeuwarden. Er is voldoende vrij parkeren mogelijk op eigen terrein van de locatie en rondom het gebouw.

In de jaren '30 van de vorige eeuw is op initiatief van toenmalig geneesheer Jacob Bramson van het Franeker psychiatrisch ziekenhuis de oprichting van een kibboets, een Joodse boerderij, tot stand gekomen. Op deze Franeker kibboets werden Joodse mensen opgeleid om later op de kibboetsim in toenmalig Brits mandaatgebied Palestina (eretz Israël) aan de slag te gaan om daar de landbouw te ontwikkelen en die gebieden in cultuur te brengen.

Tussen 1934 en 1942 gingen 90 jonge Zionisten in Franeker het avontuur aan. Zij zouden Palestina Pioniers worden en de Franeker Kibboets "Beth Chaloets" trok Joodse landbouwleerlingen aan uit heel Europa.

Deze leerschool zou een goede voorbereiding zijn voor deze toekomstige emigranten. Door te emigreren hoopten zij tevens de Europese steden en het oprukkende nazisme te ontvluchten.
De oorlog heeft dat plan toendertijd wreed verstoord: 24 kibboetsbewoners overleefden de oorlog niet. De plek raakte na de oorlog op den duur in de vergetelheid. Filmbeelden, gered uit een katholieke kerk brachten daar verandering in. Hun namen staan op het in 2022 opgerichte monument (foto monument).
Het is een gedenkwaardig monument voor de stad volgens Gerrit Terpstra van de Stichting 1940-1945. Hij wist niet dat het huidige pand de voormalige Franeker kibboets was en kende het alleen als antiekzaak, maar door wat er over bekend werd, was wel duidelijk geworden wat zich hier had afgespeeld.

Er is dus een filmfragment opgedoken van de Joodse mensen met hetzelfde kibboetsideaal. Journalist Auke Zeldenrust heeft er het boek 'Kibboets op de klei' over geschreven en historicus Syds Wiersma heeft er een film over gemaakt en samen hebben die de Franeker geschiedenis en haar Joodse bewoners door diepgaande studie in beeld gebracht. In Israël heeft Wiersma met nabestaanden en familieleden gesproken en door de opgedoken beelden, die laten zien hoe het leven hier was, raakten ze daar bij betrokken. Sommigen kwamen over uit Israël en bezochten de expositie over de kibboets in 2022 en de onthulling van het monument.

Eén van de mensen die dankzij het onderzoek aan het licht kwam, is Judith Wolf. Via contacten met haar kleindochter, filmmaker in Amsterdam en het verhaal bij haar in de familie doken er hele bijzondere foto's op. Er is gelegenheid het boek "Kibboets op de klei" van Auke Zeldenrust aan te schaffen.